Zmysły kota

Wbrew pewnym stereotypom – koty widzą kolory. Dostrzegają je jednak w nieco inny sposób niż człowiek. Niektóre teorie porównują koty do daltonisty, jednak ich słabością jest kolor czerwony i jego odcienie. Za to bardzo dobrze dostrzegają kolor niebieski. Na podstawie badań z 2014 roku podejrzewa się też, że potrafią widzieć również pewne spektrum promieniowania ultrafioletowego.

W porównaniu do ludzi, koty maja nieco szerszy kąt widzenia. U nas wynosi on 180 stopniu, podczas gdy u kota wynosi on aż 200. Natomiast w kwestii ostrości widzenia radzą sobie nieco gorzej. Przeciętny człowiek dobrze widzi na odległość około pięciokrotnie większa niż przeciętny kot. Przekładając to na liczby – załóżmy, że nasz wzrok potrafi skupić się na przedmiotach znajdujących się ok. 30 metrów przed nami. Kot potrafi w takim samym skupić wzrok na przedmiotach znajdujących się ok 6 metrów od niego.

Nie oznacza to jednak, że nie potrafią dostrzec swojej ofiary z większej odległości. Kocie oczy są bardzo wyczulone na wszelki ruch. A dzięki szybkiej akomodacji potrafią także widzieć dobrze w ciemności i dostrzegają w niej więcej szczegółów niż człowiek. Obie te cechy ułatwiają im polowanie.

Taka spostrzegawczość może jednak przeszkadzać – sytuacje, na które nie zwracamy uwagi, dla kota mogą być zachętą do zabawy (np. zwisająca sznurówka, noga ruszająca się pod kołdrą, ruszanie palcami itp.).

Przy braku odpowiednich zabezpieczeń, bystry wzrok i natura łowcy może być źródłem nieszczęść (np. gdy kot skoczy za muchą i wypadnie z balkonu). W stresujących sytuacjach dostrzegane szczegóły mogą sprawić, że kot będzie bardziej się bał, gdy tak wiele dzieje się dookoła. Może wówczas przestraszyć się gwałtownych ruchów i zareagować w samoobronie (np. pacnąć łapą).

Dzięki zdolności poruszania małżowiną uszną, koty są w stanie skierować swoje uszy w stronę źródła dźwięku, by lepiej słyszeć. Co więcej – małżowiny mogą poruszać się niezależnie od siebie (np. jedna do przodu, a druga do tyłu). Taka zdolność wraz z czułym słuchem pozwala im zlokalizować źródło dźwięku z dokładnością do 8 cm w promieniu 1 metra. Jednak to nie jedyna rzecz, dzięki której są w tym lepsze od nas.

Koci słuch jest około czterokrotnie bardziej czuły niż nasz. Dzięki temu koty potrafią usłyszeć wiele różnych częstotliwości, które nam umykają. Koty są w stanie wyłapać ultradźwięki (nawet do 64 kHz), ponieważ właśnie w ten sposób porozumiewają się między sobą gryzonie.

Czuły słuch kota często sprawia, że niektóre dźwięki mogą je stresować bardzie niż nas. I tak, jak do pewnych dźwięków zwierzęta potrafią się przyzwyczaić, to nieznany i nagły hałas, może je przestraszyć. Spadające przedmioty, głośni goście itp. często sprawiają, że koty chowają się w cichym miejscu.

Ma to też szczególne znaczenie w lecznicy, gdzie obce odgłosy w poczekalni  i gabinecie mogą dodatkowo stresować kociego pacjenta.

Niedawno opublikowane badania wykazały, że koty wykazują pewną wrażliwość na muzykę (skomponowaną z uwzględnieniem ich specyficznego słuchu). Pozwala to na zastosowane tzw. muzykoterapii np. podczas wizyt w lecznicy, podróży czy innego stresu. Istnieje również zależność wiekowa – kocięta i koty starsze są bardziej podatne na tego typu bodźce.

Koty mają doskonały węch, co jest możliwe dzięki licznym komórkom węchowym – mają ich od 5 do 40 razy więcej niż człowiek. Posiadają również dobrze rozwinięty narząd Jacobsona, który umożliwia im rozpoznawanie m.in. zapachu feromonów. (Dlatego koty robią taką dziwną minę, gdy coś intensywnie powąchają.)

W kociej komunikacji węch odgrywa kluczową rolę. Jeśli zwierzęta się denerwują wydzielają szczególny zapach, który może powodować stres u innych kotów, które go wyczują. Znajomy zapach może też działać uspokajająco. Dlatego kotom czasem zdarza się znaczyć swoim zapachem (np. przez drapanie, ocieranie się, znaczenie moczem) przedmioty, które pachną w „stresujący” sposób. Nie robią tego złośliwie, tylko starają się „oswoić” rzecz, która budzi ich niepokój.

Wrażliwy węch kota stwarza też dodatkowe możliwości w terapii niektórych problemów, przy użyciu np. feromonów uspokajających, czy łagodzących konflikty w stadzie, preparatów „zniechęcających” (tzw. repelenów) lub substancji zwiększających atrakcyjność danego przedmiotu (np. zabawki z walerianą, kocimiętką itp.).

Koty są bardzo wrażliwe na dotyk i często coś, co nam wydaje się pieszczotą może wcale nią nie być (np. mocne głaskanie, noszenie na rękach).

Funkcję dotykową pełnią również wąsy, których kot używa w poznawaniu otoczenia. Przeciętny kot ma przynajmniej 24 wibrysów (w przypadku sphinxów wąsy mogą być długie, krótkie lub nie występować wcale). W porównaniu do zwykłych włosów, mają głębiej osadzone cebulki, a ich grubość jest około dwukrotnie razy większa. Znajdują się w większej liczbie na wargach, brwiach, brodzie, a także w okolicy nadgarstków (spodnia część) i na stopach. Są one na tyle czułe, że wyłapują ruch powietrza, co pomaga w polowaniu lub wczesnym ostrzeganiu o niebezpieczeństwie.

Dlatego niektóre koty mogą mieć problem z korzystaniem z małych misek, w których ich wąsy dotykają krawędzi. Zarówno ze względu na zaburzenie funkcji „ostrzegawczej”, jak i po prostu na niechciany dotyk. W takim przypadku warto przemyśleć wielkość miski.

Z uwagi na wrażliwy zmysł dotyku, nie wszystkie koty mogą lubić głaskanie, lub też nie w każdej okolicy ciała. Zwłaszcza zwierzęta cierpiące na niektóre schorzenia (np. zwyrodnienia stawów) mogą mieć z tym problem, gdy jest to dodatkowym źródłem bólu.

Język kotów jest przystosowany nie tylko do pobierania pokarmu i przesuwania go do przełyku. Ma on jeszcze swoją rolę w pielęgnacji futra. Brodawki językowe są szorstkie i haczykowate, co ułatwia wylizywanie luźnych włosów, mycie z zanieczyszczeń i obcych zapachów.

Dodatkowa rola języka jako „szczotki” sprawia jednak, że odczuwanie przez kota smaków jest nieco zmniejszone z uwagi na modyfikacje brodawek.

Wykryto, że u kotów nie występuje białko TAS1R2, które jest jednym z dwóch, warunkujących receptory dla smaku słodkiego. I takim sposobem kot nie czuje słodkiego, a nawet jeśli zjada dla nas słodkie rzeczy, to często wynika to z innych właściwości danego pokarmu. Przyjmuje się, że takie „upośledzenie” jest wynikiem ewolucji. Koci przodkowie żywili się głównie upolowaną zwierzyną, przez co organizm przystosował się do czerpania energii z białka (której bogatym źródłem jest mięso). Rośliny, które swój smak zawdzięczają często wysokiej zawartości cukrów, są w takiej sytuacji nieatrakcyjne dla kota.

Uboższa paleta smakowa sprawia, że przy wyborze jedzenia kot kieruje się głównie węchem. Dlatego jeśli karma stoi zbyt długo i wietrzeje na powietrzu, nie będzie aż tak atrakcyjna dla kota. W przypadku kotów mających problemy z przeziębieniem i katarem, może to mieć wpływ na ich apetyt.