Kiedy szczepić kota?

Kiedy szczepić kota? W jakim wieku podać pierwsze szczepienie kociętom? Ile dawek powinny dostać? Terminy szczepień zależą przede wszystkim od tego w jaki wieku rozpoczynamy tego rodzaju profilaktykę. W przypadku kociąt, u których układ odpornościowy się rozwija, a przeciwciała matczyne mogą ingerować w skuteczność szczepienia, konieczne będzie podanie preparatów 3 lub 4 razy. Kolejną kwestią warunkująca częstotliwość, jest tryb życia i ilość chorób na jakie chcemy uodpornić kota (więcej na ten temat TUTAJ). Na niektóre choroby szczepienie dorosłych kotów powtarza się co roku, na inne co 2-3 lata.

Kiedy można zacząć szczepienia u kociąt? Ile razy trzeba podać szczepionkę? Jak często szczepimy dorosłe koty i które choroby wymagają szczepienia co roku?

Zapraszam do lektury

Kiedy szczepić kota?

Spis treści (kliknij wybrany rozdział):

• Odporność matczyna
• Kiedy zacząć szczepienia
• Dlaczego powtarzać szczepienia u kociąt
• Szczepienia dorosłych kotów
• Harmonogram szczepień
• Gdzie szczepić kota
• Kiedy nie szczepić kota
• Skuteczność szczepień

Kiedy szczepić kota?

Odporność matczyna – jak to działa?

W przypadku kociąt moment rozpoczęcia szczepień uzależniony jest od rozwoju układu odpornościowego oraz poziomu przeciwciał, które kocięta dostały od matki. Te przeciwciała maluchy dostają wraz z siarą – pierwszym mlekiem, które przyswajają przez pierwszą dobę od przyjścia na świat. (Potem skład mleka stopniowo się zmienia, a dodatkowo przewód pokarmowy noworodka zaczyna inaczej pracować. Przeciwciała nie są już wchłaniane bezpośrednio z przewodu pokarmowego. Zostają trawione i w ten sposób „niszczone”, przez co nie spełniają już swojej funkcji.) „Siła” matczynej odporności zależy nie tylko od ilości wypitej siary, ale także od jej składu – tego, ile przeciwciał się w nim znajduje. Pierwsza doba życia może mieć zatem znaczenie dla szczepień i powstającej po nich odporności.

Przeciwciała matczyne chronią kocięta przez pierwsze 6 tygodni życia, po czym ich poziom stopniowo zaczyna spadać. Należy jednak pamiętać, że odporność jaką maluchy dostały od matki, dotyczy drobnoustrojów z jej otoczenia. Przeciwciała, które noworodek dostaje od matki, powstały przeciwko zarazkom, z którymi matka miała kontakt przez ostatnie 2 tygodnie przed porodem (wynika to z czasu wytwarzania niektórych klas przeciwciał). Jest to zasada mająca przełożenie również na niektóre inne gatunki ssaków (np. świń). Dlatego istotne jest to, by kotka przebywała w miejscu, gdzie ma odchować kocięta, już 14 dni przed spodziewanym terminem porodu.

Ważną informacją jest również to, że ciężarnej kotki nie wolno szczepić. Dotyczy to szczepionek zawierających tzw. atenuowane drobnoustroje – żywe, ale pozbawione zdolności do wywołania choroby (z uwagi na ich możliwość ponownego nabycia tzw. zjadliwości).

Kocięta – kiedy zacząć szczepienia

Standardowo u kociąt, które przebywały z matką w znanym środowisku (jw.), program szczepień można rozpocząć nawet w 8 tygodniu życia.

Wcześniejsze rozpoczęcie szczepień – już od 6 tygodnia -możliwe jest w przypadku kociąt:

• odchowywanych bez matki,
• zagrożonych izoerytrolizą noworodków (schorzenie wynikające z niezgodności grup krwi matki i kociąt – noworodki z konfliktu NIE MOGĄ pobierać siary od matki),
• które zmieniły środowisko od czasu porodu, trafiły do schroniska, domu tymczasowego itp.
• przebywających w otoczeniu o zwiększonym ryzyku zachorowania (schroniska, domy tymczasowe itp.)

Pierwsze podstawowe szczepienie (panleukopenia, herpeswiroza, caliciwiroza) należy wykonać w wieku 6-8 tygodni, przy czym czas podania zależy od powyższych czynników. Jeśli zalecane lub wymagane są szczepienia dodatkowe (chlamydia, białaczka), należy rozpocząć je w 8 tygodniu życia. Kolejne dawki podaje się w odstępach 3-4 tygodniowych.  Ostatnie szczepienie wykonuje się w 16 tygodniu lub później. Powtórkę zaleca się w 6-12 miesiącu życia (WSAVA) lub po roku od ostatniej dawki (AAFP).

Dlaczego trzeba powtarzać szczepienie tyle razy?

By to wyjaśnić, trzeba na początek zastanowić się czym ono jest. Odporność wytwarzana jest przez organizm wskutek kontaktu z zarazkiem (tzw. odporność czynna). Dlatego w szczepionce podaje się tzw. antygeny. Są to żywe, atenuowane drobnoustroje (pozbawione zdolności do wywołania choroby), albo ich fragmenty lub zabite formy (tzw. szczepionki inaktywowane). Dla układu immunologicznego jest to swoisty materiał do „nauki”, czego skutkiem jest produkcja przeciwciał dla danego zarazka, z którym organizm się zapoznał. Ilość tych przeciwciał może zależeć np. od ilości antygenów, z jakimi się zetknął kot.

Odporność, którą kocięta dostały od matki to gotowe przeciwciała (tzw. odporność bierna), których liczba zanika z czasem. Maluchy muszą wtedy samodzielnie wytworzyć własne, kiedy ich układ immunologiczny dostatecznie do tego dojrzeje. Do tego czasu przeciwciała matki będą neutralizować drobnoustroje – te z którymi kocięta będą miały kontakt i te ze znajdujące się w szczepionce. Od 6 tygodnia życia odporność od matki stopniowo spada (tzw. luka immunologiczna). Daje to organizmowi kocięcia szansę na zareagowanie na szczepionkę i rozpoczęcie produkcji własnych przeciwciał. Ich ilość będzie zależeć od ilości antygenów z jakimi się zetknął. Jednak znaczącą część zneutralizują przeciwciała matczyne, więc powstająca odporność u kociaka będzie jeszcze słaba. Dopiero szczepienie po całkowitym zniknięciu ochrony od matki, będzie utrzymywała się dłużej.

Niestety z rozpoczęciem szczepień nie powinno się czekać do tego momentu. Zmniejszenie liczby przeciwciał od matki oznacza słabszą odporność i większe ryzyko zachorowania. Kocięta nie są w pełni chronione przed infekcjami, które mogą zagrażać ich życiu. Szczepienie daje im szansę na wytworzenie części własnych przeciwciał i „wytrwanie” do momentu, kiedy będą w stanie w pełni zareagować na szczepionkę.

Badania kliniczne pokazują, że dopiero w 16 tygodniu, u kociąt zanika odporność matczyna. Dopiero szczepienie wykonane w tym wieku lub później pozwala na uzyskanie odpowiedniego poziomu przeciwciał. Jednak, jak to w naturze bywa – nie wszystko jest takie samo dla wszystkich. Zdarzać się mogą przypadki, że nawet szczepienie w tym wieku, nie daje pewnej ochrony.

Kiedy szczepić kota?

(*W świetle tych danych, tym bardziej przykrym zdaje się fakt, że zdarzają się jeszcze lekarze wciąż trwający przy zaleceniach ostatniego szczepienie w 12 tygodniu życia. Zwłaszcza, że są nieaktualne od co najmniej 2007 roku… ☹ )

Kiedy szczepić kota?

Gdy kot otrzymał pełny pakiet szczepień jako kocię (wraz z niezbędną powtórką w wieku 6-12 tygodni lub 12 miesięcy od ostatniego szczepienia), to częstotliwość szczepień będzie teraz zależała od tego na jakie choroby chcemy go uodpornić. Wiąże się to również bezpośrednio z jego trybem życia, który może wymagać dodatkowej ochrony.

Jeśli zamierzamy poszerzyć profilaktykę o szczepienie przeciwko białaczce, należy wykonać testy diagnostyczne w celu jej wykluczenia przed pierwszym szczepieniem. Dla kotów wychodzących, zalecane jest powtarzanie testu przed każdą kolejną dawką (szczepienie nie wpływa na wyniki testu).

Jeśli mamy do czynienia z dorosłym kotem i nie znamy jego statusu immunologicznego – tzn. nie wiemy, czy był kiedykolwiek szczepiony, to w pierwszej kolejności powinniśmy wykonać testy w kierunki FIV (wirus niedoboru immunologicznego kotów) i FeLV (białaczka). Jeśli oba testy wypadną ujemne, zaleca się co najmniej szczepienia podstawowe. Podaje się wówczas dwie dawki w odstępie 3-4 tygodni. Podobnie jest w przypadku szczepień dodatkowych (chlamydia, białaczka, grzybica).

W przypadku pozytywnego wyników testów w kierunku FIV i/lub FeLV zalecana jest dalsza diagnostyka potwierdzająca infekcję. Do czasu ostatecznego wyniku wskazane jest wstrzymanie się ze szczepieniami. Jeśli badanie potwierdzi infekcję wirusem białaczki – szczepienie w tym kierunku nie ma większego sensu. Nie uchroni powiem przed infekcją, która już istnieje. Badania nie wykazują, by takie szczepienie zmniejszyło ryzyko uaktywnienia wirusa lub przedłużało okres latencji.
Pacjenci z upośledzoną funkcją układu odpornościowego (FIV +, FeLV +, przyjmujący terapię immunosupresyjną, chemioterapię itp.), nie powinni otrzymywać szczepionek atenuowanych. Zalecane jest użycie preparatów zawierających inaktywowane drobnoustroje. Lekarz weterynarii podejmuje decyzję o ewentualnym szczepieniu w oparciu o bilans korzyści do ryzyka.

Kiedy szczepić kota?

Kiedy szczepić kota?

Dawniej u kota najłatwiej podawało się szczepionkę w okolicach karku lub łopatki, jednak te miejsca są obecnie przeciwwskazane. Wynika to z możliwego ryzyka wystąpienia mięsaka poiniekcyjnego (szanse 1 kot na 5 000-12 500 szczepień). Jest to nowotwór miejscowo złośliwy, co oznacza, że nie daje przerzutów, jednak charakteryzuje się intensywnym, naciekającym wzrostem i uciskiem na tkanki. W przypadku rozrostu na okolicę łopatki i/lub kręgosłupa, możliwości chirurgicznego usunięcia, które jest leczeniem z wyboru, są mocno ograniczone lub niemożliwe.

Obecnie zaleca się podawanie szczepionek podskórnie w okolicy dystalnych części kończyn lub ogona, a w razie konieczności – w boczną okolicę brzucha. Głównym wyznacznikiem są możliwości ewentualnego opracowania chirurgicznego, jeśli dojdzie do wystąpienia nowotworu – resekcji lub amputacji.

– szczepienia podstawowe – prawa przednia kończyna poniżej łokcia, dystalna 1/3 część ogona lub boczna ściana brzucha

– białaczka – lewa tylna kończyna (L=Leukemia, L=left)

– wścieklizna – prawa tylna kończyna (R=Rabies, R=right) lub na ogonie- 2 cm dystalnie od ewentualnego podania szczepienia podstawowego

Odradza się szczepienia w okolicy łopatek i w linii kręgosłupa.

Kiedy szczepić kota?

Przeciwwskazane jest szczepienie kotek w ciąży i laktacji, z uwagi na negatywny wpływ na ciążę (szczególnie w przypadku szczepień na panleukopenię – ryzyko hipoplazji móżdżku u płodów). W razie konieczności szczepienia takiej kotki, należy korzystać ze szczepionki zawierającej inaktywowane (zabite) drobnoustroje.

Nie zaleca się szczepienia zwierząt zbyt młodych, chorych, osłabionych i w złej kondycji, ponieważ może to dodatkowo obciążyć ich organizm. Koty zarażone FIV lub FeLV powinny być szczepione na choroby podstawowe jedynie szczepionką inaktywowaną.

W przypadku tzw. szczepień interwencyjnych, u kotów bezpośrednio narażonych na zachorowanie (np. przez przebywanie z chorym kotem lub nosicielem), lekarz dokonuje oceny bilansu korzyści do ryzyka i na tej podstawie decyduje o szczepieniu.

Należy mieć na uwadze, że żadna szczepionka nie chroni w 100%.

Ograniczenie występowania drobnoustrojów w środowisku i przypadków zachorowania ma szczególne znaczenie w przypadku chorób wirusowych, często występujących wśród kotów wolnożyjących. Tutaj zasady są podobne, jak w przypadku chorób u ludzi. Im większa liczba zachorowań, tym większe szanse na zmutowanie się szczepu wirusa i powstanie bardziej chorobotwórczej formy.

Obecnie coraz częściej pojawiają się przypadki panleukopenii, czy caliciwirozy (VS-FCV) o ostrym przebiegu, który skutkuje większą śmiertelnością kotów. Początkowo problem głównie dotyczył zachorowań w skupiskach i schroniskach, z uwagi na większe zagęszczenie zwierząt i stres, obniżający odporność. Sprzyja to niestety uzjadliwianiu się szczepów wirusów, które mogą pokonywać odporność poszczepienną. Odnotowuje się już przypadki o ciężkim przebiegu wśród kotów domowych, również niewychodzących i szczepionych. Wśród osobników dorosłych choroba może trwać dłużej i dawać bardziej nasilone objawy z różnych narządów (nie tylko układu oddechowego czy pokarmowego). U kociąt często ma charakter ostry lub nadostry i charakteryzuje się dużą śmiertelnością.

Dlatego tak istotne jest regularne szczepienie kotów na szerszą skalę. Dotyczy to nie tylko kotów domowych, ale także wolnożyjących, wśród których najczęściej dochodzi do wystąpienia choroby. Zmniejszenie ryzyka zachorowania i ograniczenie siewstwa, chroni także przez rozprzestrzenianiem się drobnoustrojów. W przypadku wirusów ogranicza to również ryzyko ich mutacji i uzjadliwiania. A za tym idą – mniejsze szanse na pojawianie się coraz groźniejszych i śmiertelnych szczepów. Im mniejsza różnorodność drobnoustrojów – tym większa szansa, że zarazki będą bardziej podobne do tych w szczepionkach. A co za tym idzie – tym większa skuteczność szczepień.

Kiedy szczepić kota?

a href